حکم عمل نکردن به استخاره چیست؟

استخاره در لغت به معنای «طلب خیر» است؛ یعنی از خدا خواستن که آن چه به صلاح انسان است، پیش پایش قرار دهد. بسیاری از مؤمنان هنگام مواجهه با انتخاب های دشوار، پس از مشورت و بررسی، به استخاره متوسل می شوند تا آرامش قلبی یافته و مسیر درست را انتخاب کنند. اما پرسش مهمی که برای برخی افراد پیش می آید، آن است که اگر پس از انجام استخاره، فرد به نتیجه آن عمل نکند، چه حکمی دارد؟ در این نوشتار، ابتدا به دلایل عمل نکردن به استخاره پرداخته و سپس حکم فقهی و شرعی آن را بررسی خواهیم کرد.

دلایل عمل نکردن به استخاره

عمل نکردن به استخاره لزوماً نشانه بی اعتنایی به دین یا بی احترامی به دعا و ارتباط با خداوند نیست. در بسیاری از موارد، افراد با نیت خالص استخاره می گیرند اما به دلایلی از عمل به آن منصرف می شوند. برخی از این دلایل به شرح زیر است:

·        تردید در صحت استخاره: ممکن است فرد اطمینان نداشته باشد که استخاره به درستی انجام شده یا نتیجه آن به درستی تفسیر شده است، به ویژه در مورد استخاره با قرآن که نیاز به دقت و مهارت در برداشت دارد.

·        عدم اطمینان قلبی: یکی از اهداف استخاره، ایجاد اطمینان قلبی است. اگر نتیجه استخاره با وضعیت روحی و احساس درونی فرد هم خوان نباشد، ممکن است شخص همچنان در تردید باقی بماند و از اجرای آن منصرف شود.

·        تغییر شرایط تصمیم‌گیری: گاه پس از انجام استخاره، اطلاعات جدیدی به دست می آید یا شرایط بیرونی تغییر می کند، به گونه ای که ادامه مسیر مطابق با استخاره دیگر عقلانی به نظر نمی رسد.

·        عدم توجه یا فراموشی: در برخی موارد، افراد پس از انجام استخاره، به دلایل مختلفی چون مشغله، بی توجهی یا بی برنامگی، نتیجه آن را نادیده می گیرند یا فراموش می کنند.

حکم فقهی عمل نکردن به استخاره

از منظر فقهی، عمل به استخاره واجب نیست. هیچ یک از علمای شیعه عمل به استخاره را به عنوان یک حکم الزامی مطرح نکرده اند. استخاره در زمره مستحبات قرار دارد و هدف آن کمک به تصمیم گیری در شرایط تردید و بلاتکلیفی است، نه تحمیل یک الزام دینی.

·        آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی): الزام شرعی در عمل به استخاره وجود ندارد ولی بهتر است بر خلاف آن عمل نشود.

·        آیت‌الله مکارم شیرازی: عمل به نتیجه استخاره وجوب شرعی ندارد.

·        آیت‌الله سیستانی: عمل بر طبق استخاره واجب نیست.

به عبارتی دیگر، استخاره جایگزین عقل، تحقیق یا مشورت نیست، بلکه مکمل آن هاست و فرد مؤمن در نهایت باید با توجه به شرایط، اطلاعات موجود و توکل بر خداوند، تصمیم نهایی را اتخاذ کند.

نتیجه گیری

استخاره در فرهنگ اسلامی، روشی مشروع برای طلب خیر الهی در تصمیم های دشوار است. با این حال، نباید آن را به عنوان قضا و قدری الزام آور در نظر گرفت. عمل نکردن به استخاره نه تنها گناه محسوب نمی شود، بلکه در بسیاری از موارد بر اساس دلایل منطقی و عقلانی انجام می گیرد.

در نهایت، آن چه در تصمیم گیری اهمیت دارد، نیت خالص، بهره گیری از عقل و مشورت، توجه به شرایط و اعتماد به الطاف خداوند است. استخاره می تواند نوری باشد در مسیر تاریک تردید، اما روشن کردن این مسیر، همچنان بر عهده خود انسان است.